چوب “ترموود” یه نوع چوب خاصه که با حرارت بالا و بدون اکسیژن فرآوری میشه. این کار باعث میشه چوب مقاومتر بشه، کمتر تغییر شکل بده و در مقابل حشرات و پوسیدگی خیلی بهتر عمل کنه. در واقع ترموود یه روش طبیعیه که جایگزین مناسبی برای استفاده از مواد شیمیایی محافظ چوبه. این روش اول توی فنلاند توسعه پیدا کرد و به مرور زمان تونست محبوبیت زیادی پیدا کنه. حالا بیایم نگاهی بندازیم به تاریخچه و پیشرفت چوب ترمو و اینکه چطور ترموود به این نقطه رسید.
شروع اولیه: کشف تاثیر حرارت روی چوب
خیلی قبلتر از اینکه کسی از فرآیندهای مدرن استفاده کنه، مردم قدیم فهمیده بودن که اگر چوب رو حرارت بدن، مقاومتش در برابر رطوبت و پوسیدگی بیشتر میشه. مثلاً وایکینگها از حرارت برای تقویت قایقها و ابزارهای چوبیشون استفاده میکردن. اونها چوبها رو آروم حرارت میدادن تا سختتر بشه و توی محیط دریا کمتر آسیب ببینه.
حتی بومیهای آمریکای شمالی هم از حرارت دادن چوب استفاده میکردن تا ابزار و سلاحهاشون مقاومتر بشه. اونا چوب رو تو آتیش میسوزوندن و این کار باعث میشد چوب سختتر بشه و در مقابل سایش مقاومت بیشتری داشته باشه. هرچند این روشها خیلی ساده بودن، ولی شروعی برای تکنیکهای پیشرفتهتر در آینده بود.
تحقیقات علمی در قرن بیستم
تاریخ مدرن چوب ترمو از اوایل قرن بیستم شروع شد. توی دهه ۱۹۲۰، محققای آلمانی و روسی شروع کردن به مطالعه تاثیر حرارت روی چوب. اونها دنبال این بودن که چطوری میتونن با حرارت دادن، چوب رو مقاومتر کنن و از پوسیدگی جلوگیری کنن. تحقیقات اولیه نشون داد که وقتی چوب رو تو دمای بالا حرارت میدن، جذب آبش کمتر میشه و همین باعث میشه تو محیطهای مرطوب پایداری بیشتری داشته باشه.
یکی از اولین تحقیقات جدی تو این زمینه توسط یه دانشمند آلمانی به نام “تیمان” در سال ۱۹۱۵ انجام شد. اون چوب رو تو محیط کنترل شده حرارت داد و متوجه شد که این کار میتونه پایداری ابعادی چوب و مقاومتش در برابر پوسیدگی رو خیلی بهتر کنه. تحقیقات تیمان اولین نشونههایی بود که شاید بشه از اصلاح حرارتی به عنوان جایگزین مواد شیمیایی محافظ چوب استفاده کرد.
توی دهه ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰، توی آلمان و شوروی سابق تحقیقات بیشتری انجام شد. دانشمندها همچنان به دنبال کشف راههای بهتر برای استفاده از حرارت در اصلاح چوب بودن، اما این روشها بیشتر تو آزمایشگاهها محدود شده بودن و هنوز به کاربرد تجاری نرسیده بودن. همچنین چون اون موقع مواد شیمیایی محافظ چوب مثل “کروزوت” خیلی در دسترس بودن، نیازی به جایگزینهای دیگه حس نمیشد.
ظهور ترموود: نقش فنلاند در پیشرفت این صنعت
اما تغییرات بزرگ تو دهه ۱۹۹۰ و توی فنلاند شروع شد. صنعت چوب فنلاند به دنبال روشهای جایگزین برای محافظت از چوب بدون استفاده از مواد شیمیایی مضر بود. محققای مرکز تحقیقات فنی فنلاند (VTT) شروع کردن به آزمایش فرآیندهای حرارتی برای بهبود کیفیت و مقاومت چوب.
در سال ۱۹۹۷، فرآیند “ترموود” به طور رسمی توسط انجمن ترموود فنلاند توسعه و ثبت اختراع شد. توی این فرآیند، چوب رو در دمای بین ۱۸۰ تا ۲۴۰ درجه سانتیگراد و در محیطی با اکسیژن کم (برای جلوگیری از سوختن چوب) حرارت میدن. این کار باعث بهبود ویژگیهایی مثل پایداری ابعادی، مقاومت در برابر پوسیدگی و دوام کلی چوب میشه. مهمتر از همه، این فرآیند هیچ نیازی به مواد شیمیایی نداره، و همین باعث میشه خیلی دوستدار محیط زیست باشه.
ترموود به سرعت تو اروپا و کشورهای دیگه محبوب شد، مخصوصاً تو کشورهایی که خیلی به محیط زیست اهمیت میدن. صنعت چوب فنلاند هم از این تکنولوژی استقبال زیادی کرد و حالا ترموود توی محصولات مختلفی مثل نماهای بیرونی، دکینگ، کفپوش و حتی مبلمان استفاده میشه.
علم پشت فرآیند اصلاح حرارتی
فرآیند اصلاح حرارتی چوب باعث تغییر ساختار شیمیایی چوب میشه. وقتی چوب رو تو دمای بالا و بدون اکسیژن حرارت میدن، چند تا تغییر مهم توی چوب اتفاق میافته:
- کاهش جذب آب: یکی از مهمترین تغییرات اینه که چوب ترمو کمتر آب جذب میکنه. این کار به خاطر شکستن همیسلولزها (که عامل جذب آب چوب هستن) اتفاق میافته. به همین خاطر، چوب ترموود توی محیطهای مرطوب کمتر باد میکنه یا جمع میشه.
- مقاومت در برابر پوسیدگی: حرارتدهی باعث میشه چوب مواد غذایی که قارچها و حشرات برای رشد نیاز دارن رو از دست بده. این یعنی چوب ترمو توی محیطهای بیرونی و مرطوب کمتر دچار پوسیدگی میشه.
- تغییر رنگ: چوب ترموود معمولاً بعد از فرآیند حرارتدهی تیرهتر و جذابتر میشه. این تغییر رنگ به خاطر کاراملی شدن قندهای داخل چوبه و باعث میشه ظاهرش شبیه به چوبهای گرمسیری بشه که خیلی قشنگن.
- شکنندهتر شدن: با وجود اینکه فرآیند اصلاح حرارتی باعث بهبود خیلی از ویژگیهای چوب میشه، اما یه عیب هم داره: چوب بعد از این فرآیند شکنندهتر میشه. این یعنی اگر بهش فشار زیادی بیاد، ممکنه ترک بخوره یا بشکنه. البته با انتخاب نوع مناسب چوب و روشهای درست نصب میشه این مشکل رو کمتر کرد.
پذیرش جهانی و کاربردهای ترموود
از زمانی که فرآیند ترموود توسعه پیدا کرد، به سرعت تو سراسر دنیا مورد استفاده قرار گرفت. دوستدار محیط زیست بودن و عملکرد بهبود یافتهی چوب، باعث شد این روش به عنوان یه جایگزین مناسب برای روشهای شیمیایی شناخته بشه. تو اروپا، ترموود به ویژه تو کشورهایی مثل آلمان، هلند و انگلستان خیلی پرطرفداره، جایی که توجه زیادی به ساختوساز پایدار دارن.
در آمریکای شمالی هم استفاده از چوب ترمو تو سالهای اخیر بیشتر شده، به خصوص تو بخشهای طراحی و معماری سبز. معماران و طراحان به خاطر طبیعی و غیرسمی بودن این چوب و همچنین ظاهر زیباش خیلی ازش استقبال میکنن. ترموود برای نماهای بیرونی، کفپوشهای فضای باز و مبلمان بیرونی خیلی مناسب و مقاومه.
حتی تو صنایع خاص مثل ساخت قایق هم از ترموود استفاده میکنن، چون هم سبکتره و هم مقاومت بالایی در برابر آب و هوا داره. همچنین در ساخت آلات موسیقی هم به کار میره، چون ویژگیهای آکوستیکی خوبی داره و در برابر تغییرات محیطی پایدارتره.
ملاحظات محیط زیستی و اقتصادی
یکی از بزرگترین مزیتهای ترموود اینه که خیلی دوستدار محیط زیسته. برخلاف روشهای شیمیایی که مواد مضر دارن، فرآیند ترموود فقط با حرارت و بخار انجام میشه و اصلاً مواد شیمیایی توش استفاده نمیشه. این برای افرادی که به دنبال محصولات سبز و دوستدار محیط زیست هستن، یه مزیت بزرگ به حساب میاد.
علاوه بر این، ترموود از لحاظ اقتصادی هم مزیتهای خودش رو داره. این فرآیند به چوبهای ارزونتری مثل کاج و صنوبر ارزش اضافه میکنه و باعث میشه این چوبها بتونن با چوبهای گرانتر رقابت کنن. این موضوع حتی میتونه تقاضا برای چوبهای گرمسیری که معمولاً از جنگلهای استوایی به شکل غیرمجاز برداشت میشن رو کاهش بده.
>> مطلب مرتبط: صنوبر، کاج یا چوب ترمو؟
همچنین چون چوبهای اصلاح شده حرارتی دوام بیشتری دارن، نیاز به تعویض و تعمیرات کمتره و این باعث صرفهجویی تو هزینههای بلندمدت میشه. به همین خاطر، ترموود یه انتخاب اقتصادی خوب برای ساختوسازها و پروژههای مختلفه.
چشمانداز آینده و نوآوریها
با افزایش تقاضا برای مواد ساختمانی پایدار، آینده ترموود خیلی روشن به نظر میرسه. تحقیقات همچنان ادامه داره تا فرآیندهای بهتری برای اصلاح حرارتی چوب پیدا بشه و کاربردهای جدیدتری برای این چوب پیدا کنن. مثلاً محققها دنبال راههایی هستن که شکنندگی چوب ترمو رو کاهش بدن تا بشه توی کاربردهای بیشتری ازش استفاده کرد.
همچنین ترکیب فرآیندهای حرارتی با روشهای دیگه مثل “استیلاسیون” هم در دست بررسیه. این ترکیب میتونه چوبهایی تولید کنه که حتی مقاومتر و پایدارتر باشن و در عین حال دوستدار محیط زیست باقی بمونن.
نتیجهگیری
تاریخچه ترموود نشون میده که صنعت چوب چقدر میتونه خلاق و نوآور باشه. از روشهای قدیمی و ساده تا تکنیکهای پیشرفتهی امروزی، اصلاح حرارتی چوب راه درازی رو طی کرده. امروزه ترموود به عنوان یه جایگزین طبیعی و محیط زیستی برای چوبهای شیمیایی، با دوام، زیبا و مقاوم شناخته میشه. با توجه به اینکه دنیا داره به سمت استفاده بیشتر از محصولات پایدار و سبز حرکت میکنه، آینده چوب ترمو خیلی امیدوارکننده به نظر میرسه.